De historie van de begrafenisvereniging vanaf 1969 t.e.m 2010
Begin 1969 hadden de besturen van de verenigingen Broeksterwoude/De Valom de eerste gezamenlijke vergadering, onder leiding van de heer Jan Bos.
Van de Valomster vereniging waren overgekomen 100 betalende leden, terwijl tevens een geldbedrag van circa f 1.400,– werd ingebracht. De Valom had fa. Wouda als lijkrijder en Broeksterwoude fa. Kaspersma. Omdat deze laatste goedkoper was, werd besloten Kaspersma als lijkrijder aan te houden.
In 1970 werd uit de beide oude besturen één nieuw bestuur gekozen. Op voorstel van het bestuur kwamen drie leden uit Broeksterwoude en twee leden uit De Valom. Dit eerste bestuur van de nieuwe vereniging bestond uit de heren Biense Visser, Wiebren Oberman, Tabe van der Zwaag, Jan Bos en Pieter Bakker.
Vanaf die tijd wordt bij rouwdiensten de organist aangesteld en betaald door de vereniging. Op die vergadering werd verder nog gevraagd, wanneer er een dorpshuis zou komen, of het dan ook mogelijk zou zijn daar een opbaarruimte in onder te brengen. Vooral in de nieuwbouw was er vaak geen plaats meer een overledene thuis te houden.
In 1971 is een nieuw reglement voor de vereniging vastgesteld en een jaar later ook nieuwe statuten.
In 1973 kregen de dorpen Broeksterwoude en De Valom dan eindelijk hun dorpshuis. Vanaf het begin heeft de vereniging haar voordeel gedaan met dit gebouw. Met het dorpshuisbestuur was overeengekomen,dat de begrafenisvereniging altijd over een ruimte kon beschikken voor het opbaren van een overledene. De kosten van een opbaring werden vastgesteld op veertig gulden; in 1980 werd dit met een tientje verhoogd. Ook het kondoleren en de koffietafels konden voortaan in het dorpshuis plaatsvinden.
In 1977 werd het besluit genomen, dat niet-leden f 350,– ekstra berekend zal worden voor de diensten van de vereniging en het gebruik van hun materiaal. Omdat niet-leden natuurlijk ook geen recht hebben op het vergoedingsbedrag, dat de vereniging haar leden geeft, komt een begrafenis die mensen al gauw f 1.600,– á f 1.700,– duurder te staan. Ook al worden zij honderd jaar, dan nog kunnen zij niet uitsparen, wat onze vereniging aan hun te bieden heeft! Bovendien, vind ik persoonlijk, heeft het lidmaatschap van de vereniging ook een morele kant. Als men de vereniging later wil gebruiken, behoort men ook lid te worden! Dit was even een zijsprongetje, maar ik wou het toch even zeggen.
In verband met het zogenaamde nieuwe verenigingsrecht zijn er in 1978 weer nieuwe statuten gemaakt.
Door ziekte moest dhr. Tabe van der Zwaag, in 1980, het penningmeesterschap opgeven. In overleg met hem werd door het bestuur besloten, dat mijn persoon voorlopig dit penningmeesterschap zou waarnemen. Ik had reeds een jaar of zeven de belastingaangiften gedaan en de jaaroverzichten gemaakt, zodat ik al wat was ingeburgerd in de boekhouding van de vereniging.
Dat jaar ook werd er voor het eerst gepraat over een koeling in de opbaarruimte.
Nadat onze voorzitter B. Visser diverse diensten had verricht als bode, stelde hij zich in 1980 definitief beschikbaar als hulpbode. Door de goede financiële resultaten werd besloten het vergoedingsbedrag van de vereniging met f 100,– te verhogen. Een jaar later werd deze verhoging gebracht op f 200,– per geval.
Eind 1981 – begin 1982 was het bestuur zover gekomen met de besprekingen over een koeling, dat het apparaat kon worden besteld. Nog voor de zomer van 1982 kon het in gebruik worden genomen. De vereniging heeft in de afgelopen vier jaar al heel wat genot van deze koeling gehad. Bovendien waren wij mooi op tijd met de eigen gekoelde opbaarruimte, want inmiddels was de aula bij de oude Sionsberg vervallen en bij het nieuwe ziekenhuis kwam niet weer één. In die tijd zijn er diverse vergaderingen geweest met de verenigingen uit Dokkum en de Wâlden over een aula, maar bij ons bestuur heeft altijd de gedachte voorop gestaan dit binnen onze eigen vereniging voor elkaar te krijgen. Zoals wij het hier nu hebben in ons dorpshuis, is het voor de leden ook een behoorlijk stuk goedkoper!
In 1982 speelde in het bestuur de leeftijd van de meeste personeelsleden. Zowel de bode als de meeste dragers waren al op pensioengerechtigde leeftijd of zelfs reeds een rukje daarover heen. Van de oude ploeg dragers willen verschillenden wel haast ophouden, maar het probleem was het vinden van jonge mensen, die zich hiervoor beschikbaar wilden stellen. Dit is nou dus, wat de dragers betreft, klaar gekomen. Voor de bode en de hulpbode echter nog niet! Mochten er daarom nog mensen zijn, die dit willen proberen, graag een seintje aan het bestuur. Het hoeft niet meer voor twee gulden!
Op verzoek van de penningmeester zijn in 1982 de geboortedata van alle leden op papier gezet en in het kaartsysteem verwerkt, ook van de kinderen onder de 18 jaar. De voorzitter heeft de meeste bij elkaar gevondeld met het ophalen van de kontributie.
Dat dit een goede zaak was bleek direkt uit een toename van nieuwe leden. We kunnen zo op tijd zien, wanneer iemand 18 jaar is geworden en zelf lid dient te worden. Dat is beter dan wanneer je er pas na twee, drie of zelfs nog meer jaar achter komt, want dan moeten de mensen een heleboel tegelijk betalen plus inschrijfgeld.
De vereniging heeft wel eens te maken met, laat me maar zeggen, trage betalers en zelfs wanbetalers. Met zoveel honderden leden moeten wij een stringente lijn aanhouden met het betalen van de kontributie, anders is het hek van de dam! Het bestuur hanteert daarom, zonder pardon, het reglement. Volgens het reglement moet de kontributie vóór 1 september door de leden zijn voldaan.
In 1983 was het 50 jaar geleden dat de bode, Johannes Zwaagstra, in dienst was gekomen bij onze vereniging. Hij is begonnen als drager in 1933. Aan het eind van de vijftiger jaren deed hij al verschillende diensten als bode. Officiëel is hij aangesteld als bode op de ledenvergadering van februari 1961. Het bestuur heeft destijds voor de jubilaris een receptie gegeven, om leden, familie en genodigden de gelegenheid te geven hun gelukwensen over te brengen. Onder anderen door zijn verdiensten voor onze vereniging werd de heer Zwaagstra verrast met de eremedaille, verbonden aan de Orde van Oranje Nassau, in zilver.
Ingaande 1984 is de begrafenisvereniging overgestapt op een ander systeem voor het berekenen van de kosten van een begrafenis. Aan de oude manier kleefden enige bezwaren. De leden kregen niet een gelijkmatige vergoeding en de bode moest steeds zelf nog een gedeelte met de familie verrekenen. Een bode is in dienst bij de begrafenisvereniging en behoort daarnaast niet zelf als ondernemer op te treden. Het mag trouwens ook niet. In de huidige opzet loopt alles via de vereniging. De familie krijgt een rekening voor alle gemaakte kosten. Hiervan wordt afgetrokken het bedrag, dat de vereniging vergoedt en het restant moet dan weer terugbetaald worden aan de vereniging. Op deze manier worden twee dingen bereikt; in de eerste plaats, dat de mensen een beter inzicht krijgen wat de vereniging allemaal doet en wat het allemaal kost, en in de tweede plaats, dat alle leden dezelfde vergoeding krijgen.
Door de ziekte en later het overlijden van de heer Jan Bos werd in 1984 de heer Klaas Huizenga aangesteld als sekretaris. Via de Friese Federatie is de vereniging verzekerd voor grote ongevallen. Als tengevolge van een ongeval vier of meer leden zouden komen te overlijden, treedt deze verzekering in werking.
In de afgelopen jaren is er heel wat afgepraat over overname van leden door andere verenigingen of van andere verenigingen. In de gemeente Dantumadeel hadden wij de regel, dat leden tot vijfenzestig jaar zonder meer moesten worden overgenomen. Wij zijn hiermee in het verleden een keer op de koffie gekomen, doordat een zustervereniging zich niet aan deze afspraken hield. In 1984 is er daarom besloten, dat onze vereniging in het vervolg voor het overschrijven van leden de richtlijnen van de Federatie van Friesland zal hanteren, ook binnen de gemeente Dantumadeel!
Vorig jaar december heeft het bestuur een afscheidsavond georganiseerd voor de oude ploeg dragers. Deze mensen hebben zich jarenlang ingezet voor de vereniging. Zonder hun bereidwilligheid had onze vereniging niet kunnen draaien. Van de dragers in het verdere verleden is niks meer te achterhalen. Van deze ploeg is wat meer bekend en daarom wil ik hen hier even bij naam noemen, met het aantal jaren dat zij onze vereniging hebben geholpen. Dat zijn de heren Emke Zuidema – 43 jaar, Tjalling Dijkstra – 35 jaar, Gooitzen van Assen – 34 jaar, Geert Oosterhof – 33 jaar, Jan Kooistra – 25 jaar, Harm van Meekeren, 18 jaar, Metske Kooistra – 8 jaar en Jaap Visser – 20 jaar. Van deze ploeg is alleen dhr. Visser overgebleven. Hij is thans de nestor van de nieuwe dragersploeg, die verder bestaat uit de heren Wieger Elzinga, Bauke Sjoerdstra, Yde Boorsma, Eelke Dijkstra en Johannes M. van Meekeren.
Vanaf 1911 tot en met 1986 zijn door de vereniging van Broeksterwoude 554 diensten uitgevoerd. Vanaf 1913 tot en met 1968 heeft de vereniging van De Valom 224 keer dienst gedaan. Vanaf 1969 tot en met 1985 zijn nog 263 personen overleden. Het totaal aantal diensten in het bestaan van de verenigingen is daarmee gekomen op 1.041.
De belangrijkste mensen in een begrafenisvereniging zijn ongetwijfeld de bodes en de hulpbodes. Bij dag en nacht, weer of geen weer, stonden zij klaar om hun werk te doen. Deze mensen hebben voor een groot deel het gezicht van de verenigingen bepaald.
Met eer wil ik hier vijf bij naam er uit lichten, te weten de heren Pieter Uitterdijk – die 30 jaar bode is geweest, Hendrik de Bruin is 28 jaar bode geweest, Wiebe Zwaagstra – 20 jaar, Jan Uitterdijk – 15 jaar en onze tegenwoordige bode Johannes Zwaagstra – 25 jaar.
Maar ook belangrijk binnen een vereniging zijn de bestuursleden. In de loop der jaren zijn er daarvan een hele rij geweest. De meesten hebben zich ook lange tijd beschikbaar gesteld voor de vereniging. Ik heb uitgerekend, dat de gemiddelde zittingsduur van een bestuurslid ongeveer uitkwam op vijftien jaar.
Het ene bestuurslid heeft uiteraard meer betrokkenheid gehad bij de dagelijkse gang van zaken in de vereniging dan de ander. Ik zal verder niet ingaan op de funkties van de verschillende bestuursleden, maar hier volstaan met het vermelden van die leden, welke 25 jaar of langer in het bestuur hebben gezeten, namelijk: Jelle de Jong – 39 jaar, Jan Bos – 38 jaar, Sikke Jagersma – 35 jaar, Jan Jongsma – 29 jaar, Wieger Feddema – 29 jaar, Klaas Wijbenga – 28 jaar, Johannes Bos – 25 jaar en Johannes Bouma – ook 25 jaar.
Tot besluit wil ik nog een enkel woordje zeggen over het aantal diensten en het ledenverloop van de vereniging:
In Broeksterwoude, evenals in De Valom, werd er gestart met ongeveer honderd betalende leden. In 1930 was dat reeds verdubbeld. Thans is het aantal gezinnen verviervoudigd en bedraagt 397, waarmee 1.322 personen lid zijn van de vereniging. Naast de gezinnen zijn er dan nog de leden van 18 jaar en ouder.
In 1965 waren er circa tweehonderd alleenstaanden, hetgeen in de zeventiger jaren geleidelijk is opgelopen tot driehonderd. Momenteel hebben wij 381 leden van achttien jaar en ouder. Het totale ledenbestand van de vereniging, per 31 december 1985, bedroeg daarmee 1.703 personen.
In 1986 worden nieuwe kostuums aangeschaft. Hier is door het bestuur lang over gesproken, vooral vanwege het feit dat de dragers bijna allemaal op respectabele leeftijd zijn. Door het bestuur wordt besloten nieuwe dragers aan te stellen deze krijgen de nieuwe kostuums. De oude dragers en hun partners krijgen een afscheidsavond aangeboden in dorpshuis de Pipegael.
1987: Bode Johannes Zwaagstra geeft aan te willen stoppen met het bode werk, dit vanwege zijn leeftijd. Het bestuur gaat op zoek naar een nieuwe bode. Marten Zeilinga wordt genoemd, deze schijnt heel goed te zijn. In november wordt besloten met hem in zee te gaan. Op 1 december treedt Marten Zeilinga in dienst van de vereniging.
1988: Tijdens de ledenvergadering wordt afscheid genomen van bode Johannes Zwaagstra na een periode van 55 jaar trouwe dienst. Er wordt hem een wandbord van Makkumer aardewerk aangeboden.
1989: Het rokje van de rijdende baar en het baarkleed worden vernieuwd. Vanaf dit jaar wordt de contributie niet meer opgehaald, de leden moeten dit nu via de bank overmaken.
1990: De ledenvergadering wordt dat jaar geleid door de secretaris en de penningmeester in verband met het overlijden van voorzitter B. Visser. Tijdens de vergadering wordt G. Wijbenga tot voorzitter gekozen. B. Visser was 23 jaar voorzitter.
1991: J. Visser bedankt voor de functie als drager, hij is 32 jaar drager geweest. K. Huizinga legt vanwege zijn gezondheid zijn functie als secretaris neer, W. Zwaagstra is bereid deze functie op zich te nemen. Tj Dijkstra neemt afscheid als bestuurslid hij is 18 jaar bestuurslid van begrafenisver. De Valom en 10 jaar van de huidige vereniging geweest. Zijn plek wordt ingenomen door H. van Althuis. Tijdens de ledenvergadering wordt het ongenoegen geuit over de hoogte van de gemeentelijke tarieven voor grafdelven e.d. Het college van burgemeester en wethouders zal op bezoek komen en het bestuur roept de leden op zich massaal te laten horen.( We zijn 20 jaar (2010) verder en de problematiek is nog steeds hetzelfde het bestuur probeert bij de gemeente nog steeds duidelijkheid te krijgen over de hoge kosten voor de aanschaf van graven en dergelijke.)
1992: De lege plaats van K. Huizinga in het bestuur wordt opgevuld door E. de Jong. De Federatie Dantumadeel wordt opgeheven.
1993: U.B.O. zal voor de vereniging in het vervolg de aanvullende verzekering verstrekken.
1994: Hoog op de agenda staan weer de hoge tarieven die gemeente hanteert. In 1988 kostte de aankoop van een graf en het delven resp. f.410,00 en f.165,00, totaal f. 575,00. Dat jaar zijn de kosten gestegen naar resp. f.1560,00 en f.1107,00, samen maar liefst f.2667,00. De ledenkorting bedraagt f.2700,00. Vanaf 1995 zal het mogelijk zijn om automatisch te betalen.
1995: Alweer zijn de tarieven het onderwerp op de vergaderingen, de gemeente heeft de tarieven met 13,2% verhoogd. Desondanks is volgens de gemeente de dekkingsgraad van 85% naar 70% gedaald. Er zijn dat jaar diverse gesprekkingen tussen de begrafenisverenigingen van Dantumadeel, dorpsbelangen en de gemeente over de tarieven. De gemeente weigert inzage te geven in de berekening van de tarieven.
1996: Weer een jaar vol overleg tussen de gemeente en de begrafenisverenigingen van Dantumadeel zonder resultaat. Er wordt ook gesproken over privatisering van de begraafplaatsen.
1997:De naam begrafenisvereniging verandert in uitvaartvereniging.
1998: Het wordt een eentonig verhaal maar de belangrijkste dingen waarover gesproken wordt zijn:
a. de slechte opkomst van de leden bij de ledenvergadering.
b. de hoogte van de gemeentelijke tarieven.
1999: L. Dijkstra treedt af als bestuurslid voor hem komt J. Rozema in de plaats. Er wordt besloten dat de dragers bij 10 dienstjaren of 100 diensten een attentie aan te bieden. De gemeente zal dat jaar nog komen met een voorstel om de begraafplaatsen te privatiseren. Dat komt voor het eerst de post actuariële voorziening leden op de balans.
2000: Nieuwe hoeden, stropdassen,overhemden en handschoenen voor de dragers. Door het wisselen van dragers was er een te kort aan kostuums en zat er onderling verschil in diverse onderdelen van het kostuum. Het bestuur besluit daarom deze nieuwe onderdelen aan te schaffen en de kostuums te laten controleren. Zodat de dragers er weer tip top uitzien. Er wordt nog steeds gesproken over privatisering van de begraafplaatsen.
2001: Korting van f.1,00 voor diegenen die via automatische incasso betalen.
2002: Bode Marten Zeilinga gaat dat jaar verder als zelfstandig uitvaartverzorger.
2003: K.v.d. Ploeg is 10 jaar drager en ontvangt een attentie. Boukje Bosch-Haisma ontvangt voor vele jaren trouwe dienst als organiste tijdens uitvaarten ook een attentie. De bestuursleden zullen vanaf nu het financieel verslag ondertekenen. Voorzitter Geert Wijbenga tekent na 13 jaar voorzitterschap bij voor nog een nieuwe periode.
2004:Het openen met gebed en Bijbellezing tijdens een vergadering wordt ter discussie gesteld. De secretaris merkt op dat in 1922 door de leden is vastgesteld de vergadering te openen en te sluiten met gebed en dat dit alleen op de ledenvergadering kan worden veranderd. Het Bijbelgedeelte is door een oud voorzitter ingevoerd. Besloten wordt het gebed te handhaven, de voorzitter mag zelf de opening invullen.
2005: J. Zwaagstra is 10 jaar drager en ontvangt een attentie.
2006: Er wordt besloten de ledenvergadering in het vervolg op de 3e maandag in maart te houden. Marjanna Zeilinga wordt voor gesteld aan het bestuur ze loopt stage bij haar vader Marten Zeilinga. Ze volgt de stage voor de opleiding uitvaartverzorger.
2007: W. Zwaagstra geeft te kennen te willen stoppen met z’n bestuursfunctie’s om gezondheidsredenen. Het bestuur moet opzoek naar een penningmeester, secretaris en ledenadministrateur. In Dantumadeel richten de uitvaartverenigingen een cluster op, de OBUD.
2008:Er komen 4 nieuwe bestuursleden bij, tijdens de ledenvergadering worden de volgende personen benoemd: Reinder Kloosterman – voorzitter, Wiepie Dijkstra-v.d. Lei – secretaris, Loes PLantinga – penningmeester, Nynke Rosier-Meijer – ledenadministrateur. Voorzitter Geert Wijbenga is aftredend, maar blijft nog een jaar op de achtergrond mee draaien. Tijdens een gezellig etentje wordt W. Zwaagstra in het zonnetje gezet voor het vele werk dat hij voor de vereniging heeft gedaan. Hij was vele jaren de motor van de vereniging. En neemt K.v.d.Ploeg om gezondheidsredenen afscheid als drager.
2009:De jaarrekening en begroting worden in het vervolg opgemaakt door accountantskantoor Visser. Het bestuur besluit de aula in het dorpshuis af te stoten. De aula is de afgelopen 10 jaar niet meer gebruikt. W.Elzinga neemt na 24 jaar afscheid als drager en Joh. Van Meekeren is 25 jaar actief als drager met hun echtgenotes worden ze in het zonnetje gezet.
2010: Bauke Sjoerdstra en Eelke Dijkstra zijn beide 25 jaar in dienst als drager. Tijdens de ledenvergadering ontvangen zij een cheque als dank, voor de echtgenotes is er een bos bloemen. De techniek gaat ook aan de uitvaartvereniging niet voorbij: er wordt voor het eerst gebruik gemaakt van een beamer. Minpunt van de vergadering, er is buiten bestuur en dragers geen enkel lid aanwezig.